Ảnh: songhuong.com
Việt Nam và Trung Quốc, hai quốc gia có lịch tính toán dựa trên cùng một quy tắc, nhưng sự khác biệt về múi giờ đã làm cho lịch hai nước có nhiều chỗ khác nhau. Tuy nhiên, khi dịch từ tiếng Trung Quốc sang tiếng Việt, một số nhà xuất bản đã gây ra những sai sót đáng tiếc.
Nguyên nhân sự sai lệch lịch
Theo ông Trần Tiến Bình, Ban lịch Nhà nước, những số liệu lịch sai lệch đến từ các sách lịch vạn niên trên thị trường, như Lịch vạn niên thực dụng, Lịch vạn niên dịch học phổ thông, Lịch và lịch vạn niên... Những cuốn lịch này in số liệu dịch từ lịch Trung Quốc mà không đưa ra thông tin đầy đủ cho người đọc biết rằng lịch Việt Nam khác với lịch Trung Quốc. Sự khác biệt giữa hai lịch không chỉ xảy ra từ năm 2006 mà luôn tồn tại ở mọi năm. Do đó, không có gì bất thường khi sự chênh lệch này vẫn tồn tại trong tương lai khi người tiêu dùng sử dụng các cuốn lịch vạn niên.
Lịch Âm dương Việt Nam
Lịch Âm dương Việt Nam (còn được gọi là Âm lịch) được xây dựng dựa trên quyết định về múi giờ và âm lịch sử dụng ở Việt Nam. Tuy lịch Việt Nam và lịch Trung Quốc được tính toán dựa trên cùng một quy tắc, nhưng sự khác biệt về múi giờ (giờ chính thức của Trung Quốc là múi giờ 8, so với Việt Nam một múi giờ trước) đã tạo ra nhiều khác biệt về ngày tháng, tiết khí, tết Nguyên Đán...
Một số ví dụ về sự chênh lệch
Chẳng hạn, cả hai lịch đều đặt ngày Không trăng (ngày Sóc) làm ngày đầu tiên của tháng (mồng 1 âm). Gần đây, ngày Không trăng xảy ra lúc 23 giờ 05' (giờ Việt Nam) ngày 25/6/2006. Do đó, lịch Việt Nam ghi nhận ngày này là ngày 1/6 Bính Tuất. Tuy nhiên, theo giờ Bắc Kinh, thời điểm này đã là 0 giờ 05' ngày 26/6/2006 và ngày 26/6/2006 mới là ngày 1 tháng 6 Bính Tuất theo lịch Trung Quốc. Sự khác biệt trong ngày đầu tiên này sẽ kéo theo chênh lệch cả tháng giữa hai lịch.
Ảnh hưởng đến cổ học phương Đông
Các môn cổ học phải đưa ra các kết quả khác nhau khi sử dụng Âm lịch khác nhau. Chẳng hạn, lá số tử vi được lập hoàn toàn dựa trên ngày tháng và giờ sinh Âm lịch. Những tham số tính toán dựa trên dữ liệu can chi vốn trùng với Dương lịch (tương tự lịch Trung Quốc), nhưng vẫn cần lưu ý đến các yếu tố Âm lịch có thể khác biệt. Vì vậy, để tránh sai sót, người Việt Nam nên sử dụng lịch Việt Nam.
Cuốn sách "Lịch Việt Nam thế kỷ XX-XXI (1901-2010)" cung cấp cho độc giả chi tiết về sự chênh lệch giữa hai lịch, bao gồm ngày chuyển tiết, tháng nhuận, tết Nguyên Đán và các khoảng thời gian khác nhau. Sách cũng cho biết rằng năm 2007, mồng một Tết Đinh Hợi ở Việt Nam rơi vào ngày 17/2, một ngày trước Trung Quốc.
(Theo Khoa học và Đời sống)