Hạ Long Bay được xem là một trong những ngọc quý sáng chói nhất trong vương miện du lịch của Việt Nam. Với diện tích hơn 1.500 kilômét vuông và khoảng 2.000 hòn đảo, điểm đến du lịch phổ biến này tại tỉnh Quảng Ninh đã được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới vào năm 1994 và được Ủy ban Di sản Thế giới công nhận về giá trị địa chất và địa hình lỗi lạc xuất sắc năm 2000.
Tuy nhiên, khi Hạ Long Bay chuẩn bị đón khách du lịch từ khắp nơi trên thế giới vào năm tới, việc quan sát và bảo vệ rạn san hô dưới biển trở nên cực kỳ quan trọng.
Qua nhiều năm, sự xuất hiện của lượng lớn thuyền du lịch và thuyền cá đã gây ảnh hưởng tiêu cực đến rạn san hô dưới mặt nước. Lo ngại về biến đổi khí hậu đã khiến chính quyền đưa ra các biện pháp bảo tồn rạn san hô, mà trong suốt thời gian qua đã giảm đi một cách nhanh chóng.
Đỗ Tiến Thành, phó giám đốc Sở Kinh doanh và Nghiên cứu, Ban Quản lý vịnh hạ long , cho biết: "Vịnh Hạ Long chịu sự tác động mạnh mẽ từ con người như vận chuyển nước, du lịch, cá, khai thác khoáng sản, nước thải, v.v. Môi trường nước rất nhạy cảm đối với hệ sinh thái rạn san hô. Rạn san hô trên Vịnh Hạ Long đã trải qua quá trình suy thoái kéo dài do ô nhiễm nước, đánh bắt cá, trồng thuỷ canh trôi nổi và du lịch."
Tuy nhiên, không chỉ những vấn đề do con người tạo ra là lý do lo ngại. Năm 2006, một loại ốc được phát hiện trong khu vực đã phá hủy rạn san hô.
Thành tiếp tục: "Ngoài ra, biến đổi khí hậu và sự phát triển biến dạng của loài ốc Drupella, loài ốc ăn rạn san hô, cũng ảnh hưởng đến sự suy thoái của rạn san hô ở Vịnh Hạ Long."
Nhiều biện pháp đã được thực hiện để bảo vệ rạn san hô, bao gồm việc cấm đánh bắt cá trong Vịnh Hạ Long hai năm trước đây.
Phạm Đình Huỳnh, Phó Trưởng Ban Quản lý Vịnh Hạ Long, cho biết: "Chúng tôi thường xuyên quan sát và giám sát việc bảo tồn hệ sinh thái rạn san hô để phát hiện kịp thời những mối đe dọa và triển khai các giải pháp bảo vệ và phục hồi."
"Hồi sinh các rạn san hô với diện tích phủ rừng san hô cao, từ 30% trở lên, để bảo vệ nghiêm ngặt. Chúng tôi cũng xác định vị trí, diện tích và loài để xây dựng cơ sở dữ liệu và bản đồ vùng rạn san hô, từ đó đặt biển cảnh báo để ngăn chặn các tàu thuyền."
"Hoạt động kiểm tra tại những khu vực này đã tăng lên."
Cấm đánh bắt cá năm 2019 là một quy định quan trọng để bảo vệ khu vực. Khác với các tàu du lịch hiện đại hơn, nhiều tàu cá không được trang bị thiết bị bảo vệ môi trường để ngăn ngừa ô nhiễm nước.
Huỳnh nói thêm: "Thiệt hại do rò dầu và độ mờ là một trong những nguyên nhân chính gây chết rạn san hô. Lệnh cấm đánh bắt cá cũng có nghĩa là ngăn chặn hoạt động kéo đường hồi nạo tạo ra một lớp cặn dưới đáy biển, gây chết rạn san hô."
"Chúng tôi cũng tổ chức các hoạt động bảo vệ môi trường nước ở Vịnh Hạ Long như thông tin và hướng dẫn tàu thuyền không đậu vào rạn san hô; ngăn chặn hoạt động đánh cá ở những khu vực cấm và nghiêm cấm hành vi đánh bắt cá trái phép, đặc biệt là khi sử dụng công cụ phá hoại. Chúng tôi tổ chức nhóm thu gom rác thải trên nước, đặc biệt là rác thải ở chân đảo hoặc cồn cát, nơi thường có sự phân bố của rạn san hô."
Hầu hết du khách đến Hạ Long Bay thích thú với những cảnh quan tuyệt đẹp mà không cần phải ngâm mình dưới nước. Năm 2019, số lượng du khách đến thăm đã đạt 4,4 triệu người, trong đó khách quốc tế chiếm gần 2,9 triệu người, tăng 6% so với cùng kỳ năm 2018.
Dịch bệnh COVID-19 đã làm dừng lại hoạt động du lịch, nhưng khi Việt Nam và toàn thế giới chuẩn bị cho tình hình bình thường mới sau đại dịch, đã có các kế hoạch để chào đón khách du lịch trở lại.
Tuy nhiên, có một ranh giới mỏng manh cần được vượt qua để đảm bảo du khách có thể thưởng thức vùng biển mà không gây quá nhiều thiệt hại cho rạn san hô dưới biển.
Phạm Lê Minh, Sở Kinh doanh và Nghiên cứu, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long, thường xuyên lặn xuống rạn san hô để giám sát tiến trình phát triển của chúng và làm sạch khi cần thiết.
"Lần đầu tiên tôi lặn xuống, tôi đã bị bất ngờ bởi sự thiếu sót rất đẹp của một rạn san hô với diện tích phủ rừng cao và màu sắc tươi sáng," Minh nói.
"Trong quá trình giám sát khu vực rạn san hô, nếu chúng tôi thấy rác, lưới trôi, hoặc bất cứ thứ gì ảnh hưởng đến rạn san hô, chúng tôi sẽ thu gom chúng. Chúng tôi cũng bắt cá ốc ăn rạn san hô."
"Từ năm 2020, chúng tôi bắt đầu tổ chức các chuyến lặn để đánh giá diện tích rạn san hô, với một hoặc hai chuyến mỗi tháng. Đôi khi chúng tôi đi một ngày cho mỗi rạn san hô, đôi khi là một vài rạn san hô trong cùng một ngày, tuỳ thuộc vào khoảng cách giữa chúng."
"Tôi muốn tham gia vào việc giám sát sâu hơn và đào tạo nghiên cứu, để phục vụ tốt hơn nhu cầu công việc của mình. Tôi hy vọng thiết bị của chúng tôi như máy ảnh dưới nước sẽ được nâng cấp. Tôi cũng mong muốn có sự hỗ trợ từ các tổ chức nghiên cứu và cơ quan nước ngoài để nghiên cứu và bảo tồn rạn san hô."
