Lễ hội chùa hương đã lâu trở thành một truyền thống lễ nghi của dân tộc Việt Nam. Chùa Hương nằm ở đâu? Nguồn gốc và ý nghĩa của lễ hội là gì? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây để khám phá những điều thú vị về lễ hội chùa Hương.
1. Nguồn gốc và thời gian của lễ hội chùa Hương
1.1 Lễ hội chùa Hương ở đâu?
Lễ hội chùa Hương diễn ra tại khu danh thắng chùa Hương, còn được gọi là Hương Sơn, thuộc huyện Mỹ Đức, Hà Nội. Khu vực này là một khu phức hợp văn hóa và tôn giáo, bao gồm hàng chục ngôi chùa Phật giáo và cả những ngôi đền thờ riêng cho thần long nhãn và tín ngưỡng nông nghiệp. Trung tâm của cụm đền chùa là chùa Hương trong động Hương Tích, còn được gọi là chùa Trong. Lễ hội chùa Hương diễn ra hàng năm và thu hút rất nhiều người hành hương từ khắp mọi miền đất nước.
Lễ hội chùa Hương hàng năm ở xã Hương Sơn
1.2 Nguồn gốc
Chùa Hương có nguồn gốc từ tín ngưỡng thờ chúa Ba. Theo truyền thuyết dân gian, công chúa Diệu Thiện (Chúa Ba ứng thân của Bồ Tát Quán Thế Âm) đã tới vùng núi Hương Sơn tu hành 9 năm sau đó trở thành Phật để cứu độ chúng sinh vào ngày 19 tháng 2 Âm lịch. Thời điểm này cũng là giữa mùa xuân, khi trăm hoa nở rộ, cây cối xanh tươi, không khí trong lành.
Động Hương Tích được coi là linh địa, nơi thờ Phật Quán Thế Âm và là điểm đến mang lại an lành và tốt lành cho lòng dân. Chính chúa Trịnh Sâm đã đưa động Hương Tích trở thành một di sản vật thể lớn và đặt nền móng cho sự phát triển lễ hội chùa Hương. Từ đó, mỗi năm khi xuân về, du khách từ khắp nơi tấp nập về hành hương. Năm 1896, kenvin chùa Hương trở thành một lễ hội thực sự.
Động Hương Tích - Một trong những thắng cảnh quan trọng của hội chùa Hương
1.3 Lễ hội chùa Hương bắt đầu khi nào?
Chùa Hương là điểm du lịch tâm linh hấp dẫn miền Bắc, đặc biệt vào dịp đầu xuân năm mới. Lễ hội kéo dài từ tháng 1 đến tháng 3 Âm lịch và thu hút phật tử cùng du khách từ khắp nơi. Khai hội chính thức bắt đầu vào mùng 6 tháng Giêng, ngày mở cửa rừng của người dân. Lễ hội kéo dài đến hết tháng 3 Âm lịch, nhưng đỉnh cao là từ rằm tháng Giêng đến 18 tháng 2 Âm lịch. Trong khoảng thời gian này, mùng 5 thu hút hơn 40,000 khách từ khắp mọi miền đất nước.
2. Ý nghĩa và các nghi thức trong hội chùa Hương
2.1 Phần lễ
Hội chùa Hương bắt đầu vào ngày mùng 6 tháng Giêng với lễ khai sơn, mở cửa rừng. Nghi lễ này cũng mang ý nghĩa mở cửa chùa và khai lễ. Trong lễ dâng hương, có hương, hoa, đèn, nến, hoa quả và đồ chay. Hai tăng ni mang đồ lễ và mặc áo cà sa chạy đàn rồi tiến cúng lên bàn thờ. Trong khi dâng đàn, hai tăng ni múa những động tác đẹp mắt và duyên dáng. Ở sảnh ngoài, người ta thờ các vị sơn thần với đủ màu sắc phong phú của đạo giáo.
Phần lễ thể hiện niềm tin vào một tôn giáo chung ở Việt Nam và sự sùng bái tự nhiên của mỗi Phật tử và du khách đối với Đạo giáo, Phật giáo và Nho giáo.
2.2 Phần hội
Ngoài phần lễ, lễ hội chùa Hương còn có nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc. Đây là nơi tụ họp của các hoạt động văn hóa dân tộc như chèo thuyền, leo núi, hát chèo và hát chầu văn.
Trong mỗi mùa lễ hội, hàng trăm con thuyền đổ về động Hương Tích. Một đặc điểm độc đáo của hội chùa Hương là hoạt động thưởng thức cảnh tại động, khi ngồi trên thuyền chìm vào cảnh đẹp của non nước và tiếp xúc với không gian tâm linh. Hình thức du thuyền này đã gợi nhớ nguồn gốc của dân tộc Việt Nam từ thời hồng hoang. Đến nay, ngày hội du thuyền ở chùa Hương luôn tạo cảm hứng và gợi nhớ nguồn gốc cho những người tham gia.
Du thuyền là hoạt động không thể thiếu trong lễ hội chùa Hương
Sau khi trở về từ thuyền, người ta bắt đầu leo lên đồi núi để tiếp tục hành trình trong không gian chùa chiền. Ngoài ra, hình thức hát chèo đò cũng được thực hiện ở nhiều địa điểm như sảnh chùa và nhà tổ.
2.3 Ý nghĩa
Lễ hội chùa Hương mang ý nghĩa đơn giản nhưng chứa đựng giá trị truyền thống và hào sảng của đất nước, địa phương và chốn chùa chiền linh thiêng. Hội chùa Hương không chỉ là nơi tôn vinh Phật đài và cảnh tiên, mà còn là sự hòa quyện giữa con người ở mọi nơi, hẹn đến một điểm, gắn kết dân tộc. Ngoài ra, lễ hội chùa Hương cũng là sự kết hợp giữa thực tế và mơ ước, tiên và tục. Thực tế là nền tảng, mơ ước là những khát vọng trên nền mùa xuân tươi sáng mà người Việt Nam cảm nhận và truyền tải.
3. Đi du hội chùa Hương cần làm gì?
Du hội chùa Hương là hoạt động đón mừng năm mới thu hút rất nhiều du khách. Tuy nhiên, để có một hành trình an toàn và vui vẻ, bạn cần chú ý một số điều sau:
- Nên chuẩn bị đầy đủ tư trang và lễ vật tại nhà, để tránh mua sắm tại chùa với giá cao.
- Chọn trang phục gọn gàng, lịch sự. Hãy nhớ rằng lễ hội chùa Hương liên quan đến các hoạt động tâm linh, lễ bái, nên tránh ăn mặc hở hang. Chọn trang phục tối màu, có cổ và tránh đi giày cao gót.
- Bảo quản tư trang cẩn thận để tránh trường hợp mất mát vì đông đúc và tấp nập.
- Giữ gìn vệ sinh môi trường, vứt rác đúng nơi quy định và duy trì vệ sinh chung trong suốt chuyến du xuân chùa Hương. Không vứt tiền lẻ xuống từ cáp treo vì vừa lãng phí mà nguy hiểm cho người chùa.
Trên đây là những thông tin cơ bản về lễ hội chùa Hương. Hãy tham khảo để chuẩn bị cho chuyến du xuân chùa Hương lần sau. Chúc bạn có một hành trình trọn vẹn và đáng nhớ tại lễ hội chùa Hương!
