Tết - "chất liệu" cho trải nghiệm du lịch độc đáo

Mùa xuân trên bản Mông. Ảnh: Mạnh Hải

Đa dạng sắc màu văn hóa Tết Việt

Việt Nam - mảnh đất của 54 dân tộc anh em sinh sống trong 63 tỉnh, thành trên toàn quốc. Mỗi dân tộc lại có phong tục, tập quán riêng biệt, tạo nên vẻ đa dạng và đặc trưng của văn hóa. Điều này không chỉ được thể hiện trong cuộc sống hàng ngày, mà còn rõ ràng trong phong tục đón Tết Nguyên đán.

Ở vùng đất hẻo lánh, dân tộc Lô Lô ở Hà Giang, Cao Bằng, Tết Nguyên đán được đón từ chiều 30 Tết. Sau khi đã làm sạch nhà cửa, niêm phong công cụ sản xuất và vùng xung quanh, cả gia đình sum họp, ăn bữa tất niên và tham dự lễ cúng sức khỏe. Theo phong tục, thành viên trong gia đình được gọi hồn về đón năm mới. Đàn ông được cúng bằng gà mái, còn gà trống dành cho phụ nữ. Vào thời khắc năm mới, chủ nhà thắp nén hương khấn mời tổ tiên về ăn Tết cùng gia đình. Những người còn lại sẽ khua hết các vật nuôi trong nhà để chúng kêu, sủa rạo rực, mang lại một năm mới như ý với gia đình và bản làng.

Đối với dân tộc Dao Quần Chẹt sinh sống ở Tuyên Quang, Hòa Bình, Phú Thọ và hà Nội (huyện Ba Vì), Tết nhảy (Nhiàng chậm đáo) là một trong những nghi lễ quan trọng nhất trong tục cúng Bàn Vương dịp đầu năm mới. Tết nhảy được tổ chức trong 3 ngày, 3 đêm vào tháng Chạp và bao gồm nhiều nghi lễ như lễ cúng Tết Nguyên đán, lễ cúng chuyển tiếp (từ Tết Nguyên đán sang Tết nhảy), khai lễ, lễ chính và lễ tiễn đưa. Tết nhảy chỉ được tổ chức tại không gian nhà cái, tức là nhà có bàn thờ tổ tiên của dòng họ. Đây là việc của mỗi gia đình hoặc dòng họ, nhưng đòi hỏi sự hỗ trợ từ cả bản làng, do đó được xem như là Tết chung.

Vào đêm 30, người Mông sẽ tổ chức lễ cúng ma nhà (tổ tiên) bằng 1 con gà trống tơ và 1 con lợn sống. Sau lễ cúng, họ sẽ thịt gà và lợn, nấu nướng rồi thưởng thức, đợi thời khắc năm mới. Trong những ngày Tết của người Mông không thể thiếu rượu, thịt, bánh ngô và mâm bánh giầy. Ngay từ mùng 1, người Mông đã mặc quần áo mới để tham gia các hoạt động vui chơi như ném pa pao, múa khèn, hát ống, đua ngựa, bắn nỏ... Đặc biệt, lễ hội Sải Sán, hay lễ hội Gầu tào, không thể thiếu trong năm mới của người Mông, diễn ra từ mùng 2 đến 4 Tết âm lịch. Đây là lễ hội riêng của các gia đình mắc bệnh hoặc muộn sinh con. Vào ngày mùng 2, gia đình này sẽ dựng một cây nêu ở đầu làng và tổ chức lễ hội, với sự tham gia của người dân trong các bản láng cận. Mặc dù là lễ hội riêng, nhưng nó vẫn được coi là lễ hội của cộng đồng, nhằm tạ ơn tổ tiên và cầu mong mùa màng bội thu, con cháu đông đàn.

Du khách quốc tế tham gia hành trình khám phá “Tết làng Việt” 2023 tại Làng cổ Đường Lâm. Ảnh: Nguyễn Đăng

Những phong tục truyền thống của người Việt hấp dẫn không ít khách nước ngoài. Ảnh: Thu Nga

Biến Tết Việt thành sản phẩm thu hút khách

Phong tục và tập quán đón Tết độc đáo của dân tộc thiểu số ở miền núi phía Bắc từ lâu đã trở thành điểm hấp dẫn không thể chối từ với nhiều du khách nội địa, đặc biệt là du khách miền Nam. Anh Hoàng Cao Minh, người ở quận 3 - thành phố Hồ Chí Minh, cho biết: "Người miền Nam có quan niệm cởi mở, không quá khắt khe trong các nghi lễ và phong tục đón Tết. Vì thế, mỗi dịp Tết Nguyên đán, tôi cùng bạn bè lại đến các tỉnh miền núi phía Bắc để khám phá, trải nghiệm phong tục đón Tết. Chúng tôi bị cuốn hút bởi những bộ trang phục rực rỡ, ẩm thực phong phú và những phong tục độc đáo của dân tộc ở đó. Thời tiết lạnh giá và cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp thêm phần tô điểm cho những trải nghiệm này."

Hà Nội cũng là một trong những địa điểm thu hút du khách mỗi dịp Tết Nguyên đán. Từ nửa tháng trước Tết, nhiều hoạt động tái hiện phong tục đón Tết cổ truyền đã được tổ chức để mang lại những trải nghiệm phong phú cho du khách, như gói bánh chưng, lễ cúng ông Công - ông Táo và tổ chức tất niên ở Ngôi nhà di sản 87 Mã Mây, lễ thả cá chép và dựng cây nêu ở Hoàng thành Thăng Long, hội chữ Xuân ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám, và hành trình khám phá "Tết làng Việt" 2023 tại Làng cổ Đường Lâm. Ông Jason Mcillwain, một du khách từ Mỹ, phấn khởi chia sẻ: "Tôi đến Việt Nam cách đây 5 năm. Lần trở lại này, tôi quyết định đến vào dịp Tết Nguyên đán để khám phá và hiểu sâu hơn về văn hóa và con người Việt Nam. Được sống trong không khí tấp nập của những người dân chuẩn bị cho Tết và trải nghiệm các phong tục truyền thống, tôi cảm nhận được niềm hạnh phúc và may mắn khi người Việt vẫn giữ được bản sắc văn hóa dân tộc. Tôi sẽ kể cho bạn bè của mình về những trải nghiệm tuyệt vời này để họ có thể lên kế hoạch đến Việt Nam trong thời gian tới."

Những trải nghiệm đa dạng mang nét đặc trưng của văn hóa truyền thống là "chất liệu" và là điều kiện thuận lợi để tạo nên những sản phẩm du lịch độc đáo mà nhiều quốc gia láng giềng đã khai thác từ nhiều năm nay. Theo Giám đốc Công ty TNHH Du lịch Travelogy Việt Nam, ông Vũ Văn Tuyên, dịp Tết là cơ hội để cân bằng chuỗi cung ứng du lịch. Các doanh nghiệp lữ hành đóng vai trò quan trọng trong việc nối kết giữa cung và cầu về du lịch. "Rất nhiều du khách quốc tế đã chọn đến Việt Nam để khám phá đời sống văn hóa của người Việt vào dịp Tết Nguyên đán. Xu hướng này ngày càng tăng trong những năm gần đây. Các doanh nghiệp cần tận dụng cơ hội này để thu hút khách đến Việt Nam, đặc biệt là trong mùa cao điểm du lịch. Để kích cầu du lịch, tránh tình trạng mất mát chuỗi cung ứng toàn ngành và tăng cường thương hiệu du lịch Việt Nam trong dịp Tết, chúng ta cần thúc đẩy các giải pháp cân bằng nguồn lực, đảm bảo chất lượng dịch vụ và duy trì hoạt động. Điều này vì không ít du khách quốc tế phàn nàn về sự đóng cửa của nhiều nhà hàng, bảo tàng, điểm tham quan trong kỳ nghỉ Tết, gây không ít khó khăn cho họ."

Tết Nguyên đán cũng mang lại nhiều lợi thế cho các doanh nghiệp. Nhiều du khách hiện đang chọn lịch trình khám phá Đông Dương, bắt đầu từ Lào, qua Campuchia và kết thúc tại Việt Nam. Đây là một hành trình phổ biến được đặt nhiều nhất tại các công ty du lịch. Điều này có thể phát triển thành một sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn cả khách quốc tế và khách trong nước nếu các doanh nghiệp xây dựng lịch trình trải nghiệm không khí Tết Việt từ vùng sông nước Tây Nam Bộ, cung đình Huế và đi đến Bắc để khách thể hiện cái nhìn toàn cảnh về Tết Nguyên đán ở từng vùng miền. Điều này hứa hẹn sẽ là một sản phẩm du lịch hấp dẫn, cạnh tranh trên thị trường quốc tế.