Hạ Long, vịnh di sản thiên nhiên thế giới, sở hữu vẻ đẹp vượt thời gian với hàng nghìn cột đá vôi cao chót vót, những hòn đảo và hang động ngoạn mục được hình thành từ hàng triệu năm trước. Đây không chỉ là nơi tuyệt đẹp mà còn lưu giữ nhiều phong tục cổ xưa, huyền thoại và truyền thuyết bí ẩn, thu hút du khách đến khám phá.
Ngay cả câu chuyện hình thành Hạ Long cũng rất thú vị vì nó được xây dựng dựa trên sự thật và lịch sử của Việt Nam.
Vịnh Hạ Long: huyền thoại khởi sinh
Khi Việt Nam chưa phát triển và vẫn đang xác định bản sắc dân tộc (khoảng từ 900 đến 1.300 trước Công nguyên), Hạ Long là nơi diễn ra những cuộc xung đột lãnh thổ với các nước láng giềng ven biển, chủ yếu là Trung Quốc và Mông Cổ.
Theo truyền thuyết, để bảo vệ Việt Nam khỏi chiến tranh, các vị thần đã gửi những con rồng để che chắn đất nước khỏi quân xâm lược. Những con rồng này đã phun minh châu đến hạ giới, tạo thành những hòn đảo lớn nhỏ trong vịnh hạ long . Những hòn đảo này đóng vai trò như bức tường tự nhiên chống lại kẻ xâm phạm và tạo điều kiện tốt cho cuộc phục kích chống giặc của người Việt.
Sau đó, như một trận ma thuật, những ngọn núi đá nhô lên từ đại dương và chìm những con tàu của kẻ xâm lăng. Khi lãnh thổ quốc gia được an toàn, những con rồng đã biến mất. Rồng mẹ bay xuống Hạ Long, còn các con rồng con bay đến vịnh Bái Tử Long và quần đảo Bạch Long Vĩ.
Dân cư Hạ Long có thể sống mà không sợ hãi, bởi họ biết rằng họ an toàn trước những kẻ xâm lăng.
Mặc dù truyền thuyết hình thành Hạ Long đã được truyền lại qua nhiều thế hệ, tài liệu tham khảo về Hạ Long không xuất hiện trong văn học Việt Nam cho đến đầu thế kỷ 19. Trước đó, khu vực này được gọi là biển Giao Châu, Lục Châu, Lục Thủy, Vân Đồn, Hải Đông hoặc An Bang. Và chỉ đến cuối thế kỷ 19, vịnh Hạ Long mới xuất hiện trên bản đồ vịnh Bắc Bộ do Pháp định vị.
Hạ Long có thể chưa xuất hiện trên bản đồ, nhưng nơi đây có một truyền thống văn hóa Việt cổ. Văn hóa Soi Nhụ là văn hóa lâu đời nhất, tiếp theo là Cái Bèo, sau đó là Hạ Long.
Người Soi Nhụ: nền văn hóa đầu tiên được phát hiện
Văn hóa Soi Nhụ được nhà khảo cổ, địa chất và cổ sinh vật học người Thụy Điển Johan Gunner Andersson phát hiện lần đầu vào năm 1938. Trong quá trình tìm kiếm và khai quật các di chỉ khảo cổ, ông đã tìm thấy bằng chứng về người tiền sử Việt ở vịnh Hạ Long và khu vực Bái Tử Long.
Năm 1967, các nhà khảo cổ học Việt Nam đã khám phá các công cụ đá, mảnh gốm và hóa thạch người và động vật trong hang Soi Nhụ. Phối hợp các bằng chứng khảo cổ học, rõ ràng người Soi Nhụ đã sống dựa vào động vật và cây cỏ địa phương.
Các nghiên cứu địa chất sau đó đã phát hiện văn hóa Soi Nhụ tồn tại từ 6.000 đến 18.000 năm trước, và rải rác trên khu vực vịnh Bắc Bộ, bao gồm Hạ Long, Bái Tử Long và Lan Hạ.
Người Cái Bèo: tiếp nối nền văn hóa
Cũng vào năm 1938, cùng thời điểm với việc Johan Andersson khám phá ra người Soi Nhụ, nhà khảo cổ người Pháp Madeline Colani phát hiện ra nền văn hóa Cái Bèo. Dân tộc này sống ở vịnh lan hạ và vịnh Hạ Long khoảng từ 4.000 đến 7.000 năm trước đây, và là sự phát triển từ văn hóa Soi Nhụ.
Các khai quật ở khu vực này đã mang lại hơn 500 hiện vật được người Cái Bèo sử dụng, bao gồm chày và cối, bàn mài, rìu, lưới, tượng và đồ gốm không nung, cũng như xương người và động vật. Các công cụ nông nghiệp bằng đồng và đồ gốm trang trí đã cho thấy rằng nền văn hóa Cái Bèo đã phát triển một cách đáng kể.
Văn hóa Hạ Long
Vào cuối thời kỳ đồ đá mới và sơ kỳ kim khí (từ 3.000 đến 4.500 năm trước đây), vịnh Bắc Bộ là địa điểm của văn hóa Hạ Long, còn được gọi là văn hóa biển. Người Hạ Long chủ yếu là ngư dân, và nhiều hiện vật liên quan đến cuộc sống của họ, bao gồm lưới, công cụ nông nghiệp và thuyền, đã được khai quật trên các đảo và trong các hang động của vịnh.
Hạ Long ngày nay
Ngày nay, vịnh Hạ Long là nơi sinh sống của hơn 1.500 người, chủ yếu cư ngụ ở các làng chài trên khoảng 40 hòn đảo. Họ sống trên các chiếc thuyền hoặc nhà nổi, kiếm sống bằng đánh bắt và nuôi trồng hải sản hoặc du lịch và buôn bán.
Khi du ngoạn trên vịnh Hạ Long, bạn sẽ có cơ hội tiếp xúc gần gũi với cư dân địa phương - những người thân thiện, hoà đồng và sẵn lòng chia sẻ lối sống và văn hóa của họ với du khách.
