Bí Mật Về Sự Cân Bằng Âm Dương Trong Ẩm Thực Việt

Có thờ có thiêng, có kiêng, có lành, câu nói này dường như đúng theo mọi góc độ, kể cả trong ăn uống. Không chỉ có người Nhật Bản hay Hàn Quốc nổi tiếng về sự cầu kỳ trong ẩm thực , người Việt cũng từ xa xưa coi trọng mối quan hệ biện chứng âm dương trong thực hành ẩm thực.

Sự Cân Bằng Âm Dương Trong Ẩm Thực

Sự cân bằng âm dương trong ẩm thực không chỉ đảm bảo sự hoạt động bình thường và khỏe mạnh của cơ thể, mà còn mang đến sự hài hòa của con người với môi trường sống tự nhiên xung quanh. Để đánh giá sự cân bằng âm dương của mỗi món ăn, người Việt cổ phân chia âm dương theo ngũ hành: Hàn (lạnh, âm nhiều, hành thủy), Nhiệt (nóng, dương nhiều, hành hỏa), Ôn (ấm, dương ít, hành mộc), Lương (mát, âm ít, hành kim), Bình (trung tính, hành thổ).

Quả Mướp Đắng - Loại quả có vị đắng, tính hàn là loại thực phẩm được ưa chuộng trong mùa nóng.

Các nguyên tắc về quy luật âm dương trong ẩm thực đã được tuân thủ đến tận hôm nay. Những bí quyết này không chỉ giúp món ăn ngon miệng mà còn có tác dụng bồi bổ cơ thể và giữ nguyên giá trị dinh dưỡng của món ăn.

Ví dụ, khi chế biến thịt bò, thường kết hợp với chút gừng, rau răm, gừng cay là nhiệt (tính dương), ăn kèm với trứng lộn (tính âm) không chỉ mang lại hương thơm và vị ngon mà còn giúp cân bằng cơ thể. Người Việt cổ xưa thậm chí áp dụng nguyên tắc này như một phương thuốc chữa bệnh.

Rau răm (tính dương) ăn cùng với trứng lộn (tính âm) để quân bình.

Quy Luật Âm Dương Trong Ẩm Thực

Theo quan niệm của người Việt, mọi bệnh tật sinh ra đều là do sự mất cân bằng âm dương trong cơ thể. Do đó, với nhiều bệnh, chỉ cần điều chỉnh lại sự mất cân bằng âm dương qua ăn uống là có thể khỏi bệnh. Ví dụ, nếu người ốm do quá âm, cần bổ sung thực phẩm có tính dương để điều hòa (ví dụ: đau bụng lạnh, cảm mạo do lạnh uống nước gừng, cháo hành hoa sẽ khỏi); ngược lại, nếu cơ thể ốm do thừa dương, cần ăn thêm đồ âm (ví dụ: bị kiết lị, ăn trứng gà rang với lá mơ)...

Triết lý này còn được hiển hiện rất rõ qua những món ăn theo mùa. Ví dụ, trong mùa hè nóng bức (nhiệt - hành hỏa), nên ăn các loại thức ăn hàn, lương (mát), có nước (âm - hành thủy), có vị chua (âm) để không chỉ dễ ăn và tiêu hóa mà còn giải nhiệt. Tới mùa đông lạnh (hàn - âm), thì các loại thức ăn khô, nhiều mỡ (dương), như các món xào, rán, kho... lại được ưa chuộng.

Các món kho, mặn, nhiều mỡ thường được ưa chuộng vào mùa lạnh.

Bên cạnh đó, tập quán sử dụng gia vị trong các bữa ăn cũng phản ánh tính âm - dương này. Không chỉ có tác dụng kích thích vị giác và làm món ăn thêm mùi, gia vị còn giúp cân bằng và làm cho món ăn ngon miệng. Ví dụ, gừng là loại gia vị quen thuộc có tính nóng (dương), thường được kết hợp với thực phẩm có tính hàn (lạnh) như bí đao, rau cải, cá, thịt vịt, ốc... Rau răm có tính nhiệt (cay, nóng), nên ăn kèm với trứng lộn có tính hàn (âm)...

Những quy luật kết hợp này đã được truyền lại qua nhiều đời và đi vào ca dao:

"Con gà cục tác lá chanh; Con lợn uẹn iển mua hành cho tôi; Con chó khóc đứng khóc ngồi, Mẹ ơi đi chợ mua tôi đồng riêng; Con trâu ngó ngghiêng nghiêng, Mình đã có riềng, để tỏi cho tôi..."

Những kinh nghiệm này hiện nay vẫn còn được truyền tai và áp dụng rộng rãi trong cuộc sống hiện đại. Không chỉ vì tính đúng đắn mà còn bởi sự thiết thực mà chúng ta hàng ngày có thể cảm nhận được. Hãy luôn để tâm và tuân theo quy luật tự nhiên này để có một cuộc sống khỏe mạnh.

Nguồn: Tapchimonngon