Việt Nam - Nền ẩm thực tuyệt vời hay "Bếp ăn thế giới"?

Việt Nam là một trong những quốc gia có nền ẩm thực độc đáo và phong phú. Truyền tải thông điệp về ẩm thực việt nam ra thế giới đã trở thành một chủ đề quan trọng trong chương trình truyền hình thực tế gần đây tại Việt Nam. Nổi bật trong chương trình là thông điệp "Để ẩm thực Việt Nam trở thành bếp ăn của thế giới". Câu nói này được trích dẫn từ GS Philip Kotler - cha đẻ của marketing hiện đại - và đã thu hút sự quan tâm của nhiều người.

Tinh hoa ẩm thực - Hơn là đồ ăn ngon

Tuy nhiên, khi nói đến ẩm thực Việt Nam, không chỉ đơn thuần đề cập đến các món ăn ngon mà còn liên quan đến đặc trưng địa lý, cách nấu nướng và ăn uống của người Việt. Vì vậy, việc giới thiệu "bếp ăn thế giới" không thể bỏ qua những yếu tố văn hóa và lịch sử của ẩm thực Việt Nam.

Trong chuyến lưu diễn tại Hà Nội vào tháng 7/2023, nhóm Blackpink dành nhiều lời khen cho ẩm thực Việt Nam. Thành viên Rosé đặc biệt thích món phở và miêu tả động tác "húp đến giọt nước cuối cùng" khi thưởng thức món ăn nổi tiếng này. (Ảnh: Toàn Vũ).

Quan điểm của GS Kotler dựa trên việc toàn cầu hóa kinh tế và sự phát triển của "chuỗi giá trị toàn cầu". Tuy nhiên, việc trở thành "bếp ăn thế giới" không chỉ đơn giản là sản xuất lượng lớn thực phẩm để cung cấp cho toàn thế giới. Điều này không khả thi đối với Việt Nam, vì chúng ta không thể xây dựng hàng ngàn bếp ăn để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ lương thực của toàn cầu.

Một hướng đi khả thi hơn để Việt Nam trở thành "bếp ăn thế giới" là trở thành nhà xuất khẩu lương thực lớn nhất. Điều này không chỉ quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực cho các quốc gia, mà còn tạo ra cơ hội phát triển cho Việt Nam. Điều này đã được củng cố thông qua sự tăng trưởng xuất khẩu thủy sản và gạo của Việt Nam trong nửa đầu năm 2023.

Thương hiệu quốc gia và triển vọng của ẩm thực Việt

Khi nói về việc xây dựng thương hiệu quốc gia, chúng ta cần hiểu rằng đó là sự kết hợp giữa marketing, quan hệ quốc tế và ngoại giao công chúng. "Thương hiệu quốc gia" theo Simon Anholt là sự nhận thức toàn diện về một quốc gia dựa trên năng lực của nó. Để ghi điểm trong thị trường quốc tế, thương hiệu của một quốc gia cần phải độc đáo và dễ nhận biết.

Với góc nhìn này, việc xây dựng thương hiệu "bếp ăn thế giới" khá khó khăn khi đã có một quốc gia trong khu vực ASEAN sử dụng trước đây. Từ năm 2004, Thái Lan đã tự nhận mình là "bếp ăn thế giới" và gần đây họ đã di chuyển tầm nhìn của mình để tập trung vào các vai trò cụ thể hơn như "trung tâm đổi mới của châu Á" và "điểm sáng cho khởi nghiệp về nông nghiệp".

Vì vậy, nếu Việt Nam muốn sử dụng hình ảnh này, chúng ta cần phải đầu tư nhiều hơn để tạo ra sự khác biệt so với những gì Thái Lan đã làm từ lâu.

Nỗ lực xây dựng thương hiệu ẩm thực Việt Nam

Chính phủ Việt Nam đã đưa ra nhiều nghị quyết nhằm quảng bá văn hóa Việt Nam ra thế giới thông qua ẩm thực. Việc thành lập Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Việt Nam vào năm 2017 là một bước tiến quan trọng trong việc xây dựng thương hiệu quốc gia. Hiện nay, Hiệp hội này đã bắt đầu giai đoạn 2 trong việc xây dựng "Tổng tập 1.000 món ẩm thực tiêu biểu Việt Nam" và chuyển đổi số thành "bản đồ trực tuyến ẩm thực Việt Nam" và "bảo tàng trực tuyến ẩm thực Việt Nam".

Bánh mỳ Việt Nam được phục vụ tại quán "Duck Duck Goose Eatery", Auckland, thành phố lớn nhất New Zealand (Ảnh: Nzherald)

Đồng thời, sự công nhận của thế giới đối với ẩm thực Việt Nam cũng ngày càng tăng lên. Ví dụ, từ "phở" và "bánh mì" đã được Từ điển Oxford công nhận thay vì chỉ sử dụng thuật ngữ chung như "mì" và "bánh mỳ". Việc các nhà hàng của Việt Nam được ghi vào danh sách của Michelin cũng là một tín hiệu tích cực cho sự tham gia quốc tế của ẩm thực Việt.

Tóm lại, việc xác định Việt Nam là "bếp ăn thế giới" dường như hơi hạn chế và không đủ toàn diện để đáp ứng mục tiêu truyền tải văn hóa Việt Nam. Thay vào đó, chúng ta cần tập trung vào việc trở thành một thương hiệu có giá trị và chiến lược xâm nhập vào bản đồ ẩm thực thế giới.

Với góc nhìn từ lĩnh vực lương thực, Việt Nam cần tập trung vào phát triển nông nghiệp bền vững và giải quyết các vấn đề lương thực cả trong nước và quốc tế. Ví dụ, cà phê là một sản phẩm mà Việt Nam có thể tập trung phát triển và quảng bá trên thị trường quốc tế. Đồng thời, Việt Nam cũng cần tạo sự đa dạng trong ẩm thực để thu hút sự quan tâm từ công chúng quốc tế.

Tầm nhìn này sẽ giúp ẩm thực Việt Nam trở thành một phần quan trọng không thể thiếu trong ẩm thực quốc tế, tương tự như "gà tikka masala" từ Ấn Độ đã trở thành một biểu tượng ẩm thực tại Anh.